Korunma Yöntemleri Nedir?
Eski uygarlıklardan beri gebelikten korunmak için pek çok farklı doğum kontrol yöntemi denenmiştir. Geçmiş çağlardaki ilkel uygulamalar şu an modern tıpta kullanılan doğum kontrol yöntemlerinin temelini oluşturmaktadır. Öncesinde riskli ve sağlık açısından zararlı olan yöntemler zaman içerisinde geliştirilerek kişiye özel doğru korunma yöntemlerine dönüşmüştür. Korunma yöntemleri kişiden kişiye farklılık göstermektedir ve kişiler kendileri için uygun olan korunma yöntemini bir uzman aracılığıyla seçmelidir.
Kişinin yaşı, sağlık durumu, sahip olduğu hastalıklar ya da yaşam tarzı seçeceği korunma yöntemiyle uyumlu olmalıdır. Günümüzde pek çok korunma yöntemi mevcuttur ve koruma oranlarına, yöntemlerine ve risklerine göre çeşitli gruplara ayrılmaktadır. Korunma yöntemleri hakkında daha detaylı bilgilere ulaşmak için Op. Dr. Övgü Doğan ile iletişime geçebilirsiniz.
Korunma Yöntemleri Nelerdir?
Korunma yöntemleri birçok farklı açıdan mümkündür ve akla ilk gelen yöntemler gebelik önleyici haplar ya da rahim içine yerleştirilen spiraldir. Genel çerçevede korunma yöntemler şu şekildedir:
Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler)
Hormonal korunma yöntemleri arasında olan doğum kontrol hapları hem östrojen hem de progesteron hormonları içerir ve yumurta üretimini durdururlar.21 ve 28 tablet içeren formları vardır. Spermin döllenebileceği yumurtalar üretilmediği için gebelik gerçekleşmez. Ayrıca, rahimdeki salgılar koyulaştığından dolayı spermin rahmin içine girmesini engellerler ve rahmin içini gebeliğe uygun olmayan bir hale getirirler. En çok tercih edilen yöntemlerden birisi olmakla beraber %99 oranında başarılı bir korunma yöntemidir. Korunma yöntemi olmasının yanı sıra bazı yumurtalık kistlerinin tedavisinde ve adet düzenlemede de kullanılmaktadırlar. Hapın düzenli kullanımının bırakılması durumunda gebeliği engelleyen faktörler ortadan kalkar ve gebelik mümkün bir hale gelir.
Doğum Kontrol Hapları Nasıl Kullanılır?
Adet döneminin ilk günü kullanılmaya başlanır. 21 gün boyunca aynı saatte alınarak aksatılmadan kullanılması gereklidir. 21 günün sonunda adet sürecinin başlayacağı 7 günlük bir ara verilir ve daha sonrasında tekrar kullanılmaya devam edilir. 28 tablet içeren formlar ara vermeden kullanılmaktadır. Bazı kadınlarda, hafif kanama, baş ağrısı ya da göğüslerde hassasiyet gibi yan etkiler görülebilir.
Doğum Kontrol Haplarının Yararları Nelerdir?
Düzenli kullanımda yumurtalık ve rahim kanseri riskini azaltmaktadırlar. Adet dönemlerini düzenlemekle beraber adet dönemlerinde yaşanan sancı ve gerginlikleri de azalttıkları bilinmektedir. Adet kanamasının miktarını ayarladıkları için düzensiz kanama önlenir ve kansızlık riski azalır. Ayrıca yumurtalıkta ya da memede oluşmuş bir kist varsa bu kistlerin büyümesini de önlerler.
Doğum Kontrol Hapı Kullanırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Etkisini gösterebilmesi için her gün alınması gerekmektedir bu yüzden hatırlamakta güçlük çekebilecek kadınların kullanırken ekstra özen göstermeleri gerekmektedir. Bazı kadınlarda bulantı, kilo artışı veya kan basıncı gözlemlenebilir.
Düzensizliğinin sebebi bilinmeyen, adet düzensizliği yaşayan kadınlar kullanmamalıdır. Aynı şekilde şeker hastalığına sahip, karaciğer problemleri yaşayan ya da tansiyonu yüksek kadınların da doğum kontrol hapı kullanması önerilmez.
Spiral
Rahim içi araç olarak da geçen spiraller, rahmin içine yerleştirilen, esnek ve plastik yapıda aparatlardır. Hormonlu ve bakır olmak üzere iki tip spiral vardır. Bakır spiraller 10 yıllık koruma sağlarken salgıladığı hormonla rahmi kalınlaştıran hormonlu spiraller 5 yıllık bir koruma sağlar. Bu aparatlar spermlerin tüplere ulaşmasını engelleyerek yüzde 99 oranında koruma sağlamaktadırlar. Cinsel ilişkiyi etkilemezler. Bakır içeren spiraller adet gününü uzatabilir ve kanama miktarında artışa yol açabilirler. Hormon içeren spiraller kanama miktarında azalmaya yol açar. Rahimden hazneye doğru kaydığı durumlarda koruyuculuğu azalabilir, bu yüzden düzenli kontrolleri sağlanmalıdır.
Korunma İğneleri
Doğum kontrol hapı ya da spiral gibi yöntemleri tercih etmeyenler için alternatif bir yoldur. Ayda bir ya da üç ayda bir yapılan iki türü vardır. Uygulanması ve uzun süreli etkileri sonucunda sıkça kullanılan yöntemler arasındadır. İçerisinde progesteron ve östrojen hormonları bulunan aylık iğneler ve yalnızca progesteron içeren üç aylık iğneler yumurtlamayı engeller ve spermin geçişini engeller. Adet döneminin ilk 5 günü içerisinde bir uzman tarafından yapılmaktadır.
Bariyer Yöntemleri Nelerdir?
Prezervatif (Kondom): Gebeliği engellemesinin yanı sıra cinsel hastalıklardan da koruduğu için sıkça kullanılan bariyer yöntemlerinin başında gelir. Doğal bir kauçuk olan lateksten üretilir. Doğru kullanıldığı sürece %98 oranında koruma sağlamaktadır.
Diyafram: Rahim ağzına takılan ve kadınlar için üretilen, lateks araca verilen isimdir. Bir uzman tarafından belirlenen diyaframını kullanımı gösterilir. Doğru kullanımda %94 oranında etkilidir.
Spermisitler: Fitil, köpük, krem gibi formlarda bulunurlar ve sperm öldürücü özelliğe sahiptirler. %91 oranında koruma sağladığı için diğer yöntemlere göre daha az korumaktadır.
